Арадай Хуралай һунгамалнууд Хурамхаанай аймагай хүдөө ажахынхидтай уулзаба

Газарай асуудалнудай, хүдөө ажахын ба эд хэрэглэлгын дэлгүүрэй талаар хорооной депутадууд Хурамхаанай аймагаар айлшалба. Республикын парламенты мэдээгээр, гүрэн түрын талаһаа олгогдодог туһаламжа хэр зэргэ ашаглагданаб гэһэн зорилго эндэ табигдаһан байгаа. Ажалай энэ айлшалгада Хүдөө ажахын ба эдеэ хоолой, мүн Эд зөөриин ба газарай харилсаануудай яамангуудай тушаалтад, тиихэдэ Буряадай хүдөө ажахын эрдэмэй-шэнжэлэлгын институдэй түлөөлэгшэд хабаадуулагдаа.

Арадай Хуралай депутат Баир Доржиевай 2008 ондо зууршалан байгуулһан “Эрдэм” гэһэн хүдөө ажахын үйлэдбэриин кооператив айлшалгын программад түрүүн оруулагданхай һэн. 8 гектар газар дээрэ орооһоной болоод тэжээлэй зүйлнүүд тэндэ ургуулагдадаг юм ха. Тэрээнһээ гадна, хүндэ ашаанай владимирскэ үүлтэрэй адуугаар, казах үүлтэрэй эбэртэ бодо малаар кооператив мэргэжэнхэй. Нёдондо тус СПК гүрэнэй зүгһөө 13 млн. түхэригэй туһаламжада хүртөө бэлэй. Тэрэ мүнгөөр часай 50 тонно гаргадаг Германиин үйлэдбэриин “Петкус” гэжэ орооһо сэбэрлэлгын мүнөөнэй хэрэгсэл абтаа. Тиихэдэ орооһоной холимол зүйлнүүдые илгадаг тусхай триернэ блок гэжэ абтаһан байна.

-Энэ жэлһээ бидэ Буряадай хүдөө ажахын шэнжэлхы эрдэмэй институдтэй, мүн хүрэнгэ түриһэнэй инспекцитэй хүдэлдэг болонхойбди. Тиин һайн шанарай шэниисын, овёосой, ешмээнэй хүрэнгэ орооһо тарибабди, - гэжэ байгаад Доржиев хүүрэнэ. – Манай НИИ хүрэнгэ үйлэдбэрилэгшэ юм. Аймаг дотороо, республикээршье тэрэнээ  тараажа байха аргатайбди.
Арзгун һуурингай ойро оршодог хубиин олзотон нүгөө Баир Доржиевай мал ажахы байдаг байна. Тэрэ ажахыда 300 гаран эбэртэ бодо мал үсхэбэрилэгдэнэ. Тэжээл һайса бии. Нёдондо гектар газарһаа 8 центнер үбһэн абтаа. Фермер малайнгаа тоо 1000-да хүргэхэ эрмэлзэлтэй. Газараа утагжуулжа хартаабха тариха ехэ түсэбтэй. Депутадууд тэрээндэ “үүлтэртэ” гэһэн зиндаада ажахыгаа хүргэбэлшни гүрэнэй туһаламжа хараалагдаха гээд дурадхаа.

Депутатдууд үшөө 3-4 ажахы хүрөө. Тиигэжэ угаараа хилээмэ ургуулагша Аргата нютагай Сергей Домшоев гүрэн түрын туһаламжын хэмжээнэй бага болоһон ушарһаа һанаагаа зобонги. Тэрэнэй “Хуторхой” СПК аймаг соогоо эгээл бата бэхи, ехэнүүдэй нэгэн. 2013 ондо тус кооперативта гүрэнэй 4 млн. Түхэригэй шахуу туһаламжа үгтэһэн байгаа. Теэд энэ мүнгэн Россиин ВТО-до орохоһоо урид буудаг мүнгэнһөө хямда байшоо. Сэхэ тэдхэмжэнүүд мүнөө хорюулагдаа ха юм.
-Хэды хүндэшье һаань ажалаа ябуланһан зандаабди. «Гектар бүхэнэй» маягаар үгтэдэг туһаламжа анханайхиһаа 40 процентоор доошолоо, - гэжэ гэжэ тэрэ хөөрэнэ.

Хурамхаан хүрэтэр холо. Энэнь һайншье, муушье талатай. Нэгэ талаһаа – холо байхадань ариг сэбэр, бузарлагдаагүй эдеэ хоол абтана. Нүгөө тээһээнь, абтаһан эдээ наймаалхань бэрхэтэй. “Хүдөөгэй зон ганса үйлэдбэрилхые бодонгүй, эдээ болбосоруулхые, наймаалхые ухаандаа оруулха ёһотой, - гэжэ аграрна хорооной түрүүлэгшэ Александр Попов этигэмжэтэй. – Энэ гурбые нэгэ доро, адли зэргээр бодохо шухала. Энээниие ойлгогшод хамгһаа амжалтатай байха.

Энэл замаар Могойто һуурингай олзотон, аймаг дотор ори ганса мал гаргадаг цехай эзэн Бронислав Болдонов ябаха гэжэ бадоһон байна. Нёдондо 100-аад тоонно мяха тэрэ үйлэдбэрилөө. Байгааша талмайнууд дээрээ полуфабрикат гэжэ дутуушаг буйлуулагдаһан эдеэ тэрэ гаргадаг болохо һанаатай. Тэрэнь хожомоо дүтын аймаг нютагуудаар худалдагдаха жэшээтэй. Энэ һанамжаяа бэлүүлхын тула үшөөл оролдохо бололтой гээд депутадууд тэмдэглэнэ.

Айлшалгын дүнгүүд Хурамхаан тосхондо үнгэрһэн зүблөөн дээрэ согсологдоо. Тэндэ Александр Попов элдэб аргаар олгуулагдадаг туһаламжанууд һайнаар ашаглагдана гээд тэмдэглээ.

Итоги поездки были подведены на совещании в Курумкане, где Александр Попов  отметил высокую эффективность использования районе бюджетных средств, выделяемых по разным программам.