пїЅпїЅпїЅпїЅпїЅпїЅпїЅ Orphus
Подробности

«Үндэһэн хэлэнэй үлзы хэшэг»: буряад хэлэ хүгжөөхэ талаар Толгойлогшын шангай мүрысөөндэ мэдүүлгэнүүдые абалга уласта дүүрэнтэжэ байна


Общество 25 сентября 2022 г., 20:27

Буряад хэлэ хүгжөөлгын эрхим дүршэл элирүүлэн дэмжэхэ үүргэтэй Буряадай Толгойлогшын жэл бүриин шангай мүрысөөндэ мэдүүлгэнүүдые абалга түгэсэжэ байна. Тус шан нёдондо тогтоогдоһон юм. Энэ жэлдэ жасань 3 дахин ехэ болоо, харин шэглэлнүүдэйнь тоо 2 дахин олошороо. Тодорхойгоор -Восток-Телеинформ гэһэн мэдээсэлэй агентствын толилолго соо.

2022 оной сентябриин 30-да уласта буряад хэлэ хүгжөөхэ талаар Буряадай Толгойлогшын «Үндэһэн хэлэнэй үлзы хэшэг» гэһэн жэл бүриин шангай мүрысөөндэмэдүүлгэнүүдые абалгатүгэсэхэ.

Хэмжээ ябуулга буряад хэлэ, соёл болон ёһо заншал сахидаг гэр бүлэнүүдэй, үйлэдбэриин эмхинүүдэй, эмхи зургаануудай ба эмхинүүдэй буряад хэлэ сахин хүгжөөлгын үйлэнүүдтэ нүлөөлдэг эрхим дүршэл элирүүлхэ болон урмашуулха зорилготой юм.

Мэдүүлгэнүүдые уласай Толгойлогшын ба Засагай газарай Захиргаанай Үндэһэ яһатануудай хоорондын харилсаануудай болон эрхэтэдэй үүсхэл хүгжөөлгын талаар хороон тушаан абадаг. Хороондо мэдээсэһээр, мүрысөөндэ хабаадажа үрдихэ саг үшөө байна. Тиин болбосоролой эмхи зургаануудһаа, гэр бүлэнүүдһээ, туһа хангамжын һалбариин эмхинүүдһээ мэдүүлгэнүүдые хүлеэһээр. Жэшээнь, энээнһээ урид тус мүрысөөндэ худалдаа наймаанай ба хооллуулгын, аяншалгын ба туһа хангамжын, шууданай ба интернет-холбооной, элүүрые хамгаалгын, ниигэмэй хамгаалгын, бэеын соёлой ба тамирай, пенсиин хангалтын, ниигэмэй ба уялгата эмнэлгын даадхалай эмхи зургаанууд, банкнууд, МФЦ хабаадаһан юм.

Тон шухалань гэхэдэ, шанда хүртэхэеэ һэдэгшэ буряад хэлэ ба соёл хүгжөөлгэдэ, дэлгэрүүлгэдэ горитой хубита оруулдаг байха, эдэбхитэй хэлэнэй оршон үргэдхэхэ хэрэгтэ амжалтатай байха ёһотой. Шан 20 шэглэлээр олгогдохо: «Буряад хэлэ хүгжөөлгэдэ хубита оруулһанай түлөө», «Эрхим оюутан», «Эрхим анги», «Эрхим багша» болон бусад. Гадна эрхим хотодо гү, али аймагта шангууд хараалагданхай.

- Нёдондо 10 шэглэлээр эрхимүүд элирүүлэгдээ һэн. Дүн хамта 42 мэдүүлгэ ороһон байна. Буряад хэлэ заалгын программануудые бэелүүлдэг, мүн буряад хэлэнэй оршондо оруулдаг хүүгэдэй сэсэрлигүүдһээ тон олон мэдүүлгэнүүдые абаабди. Хүдөө аймагуудһаа эгээл эдэбхитэйнь Захааминай аймаг байгаа. Тэндэһээ аяар 10 мэдүүлгэ эльгээгээ юм, - гэжэ хороондо онсолоо.

2021 ондо Буряад хэлэнэй үдэртэ тус шангай баталамжануудаар шагналгын баяр ёһололдо хабаадагшад, Буряадай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаман, мүн Арадай Хуралай һунгамалнууд энэ шангай тогтоогдоһые ехэ удха шанартай үйлэ хэрэг гэжэ тэмдэглээ. Арадай Хуралай Түрүүлэгшэ Владимир Павловай онсолһоор, гансал хуулинуудай хүсөөр түрэл хэлэ сахихын аргагүй. Буряад хэлэ шудалхаһаа гадна гэр бүлэдөө, үдэр бүриин ажабайдалда тэрэниие хэрэглэхэ хэрэгтэй. Толгойлогшын нэрэмжэтэ шан хадаа багшанарай, мүн түрэл хэлэеэ хамгаалхаяа оролдодог хүнүүдэй эрхим дүй дүршэлэлирүүлжэ, үүсхэһэн ажал хэрэгүүдыень урмашуулха үүргэтэй.

Тус мүрысөө түрүүшынхиеэ үнгэргэхэ үедэ тэрэниие хубилгаха дурадхалнууд абаһаар ороһон байна. Тиигэжэ мүнөө жэл шангай жаса 1 сая түхэригһөө 3 сая болотор дээшэлүүлэгдээ. Мүн уласай бүхы нютагай засагай байгууламжанууд хабаадаха боложо, мүрысөөнэй шэглэлэй тоо 10-һаа 20 болотор олошоруулагдаа.

Нёдондо эрхим һургуулинуудта ба хүүгэдэй сэсэрлигүүдтэ, дунда ба дээдэ шатын болбосоролой эмхи зургаануудта, эрхим гэр бүлэнүүдтэ, ниигэмэй ба туһа хангамжын һалбариин эмхинүүдтэ, мүн эрхим хото һууринуудта, сомонуудта ба аймагуудта шангууд барюулагдаа һэн.

Харин мүнөө жэл шэнэ шэглэлнүүд нэмэгдэжэ, эрхим багша, һурагша, оюутан, анги элирүүлэгдэхэ, соёлой, тамирай ба залуушуулай бодолгын эмхинүүд шагнагдаха. Тиихэдэ «Буряад хэлэнэй хүгжэлтэдэ хубита оруулһанай түлөө», «Буряад хэлэндэ һургаха эрхим дүршэл» ба «буряад хэлэн дээрэ эрхим уран зохёол» гэһэн тусхай шэглэлнүүд бии болоо.

«Эрхим багша» гэһэн шэглэлээр хабаадагшад буряад хэлэнэй, түрэлхи хэлэнэй ба түрэлхи уран зохёолой хэшээлнүүдээр һурагшадай үндэр туйлалтануудһаа уламжалан сэгнэгдэхэ. Гадна һуралсалай эдэл зүйлнүүдээр багшын үнгэргэһэн хэшээлһээ гадуур хэмжээ ябуулгануудай тоо хараада абтаха. Тиихэдэ һурагшадай ниигэмэй һайн дүй дүршэлтэй, эрхэтэнэй үзэл хараатай болохоор байдал тогтоолго баһа шухалада тоологдохо.

Эрхим анги элирүүлхын тула үнгэрһэн һуралсалай жэлэй дүнгүүдээр буряад хэлэнэй, түрэлхи хэлэнэй ба түрэлхи уран зохёолой хэшээлнүүдээр бүхы ангиин дунда зэргын балл; ниитын хэрэгтэ, элдэб хэмжээнэй мүрысөөнүүдтэ, сэдэбтэ аяншалгануудта ангиин эдэбхитэй хабаадалга сэгнэгдэхэ.

Оюутад буряад хэлээр мүрысөөнүүдтэ, олимпиадануудта шангай һууринуудые эзэлһыень гэршэлһэн хүндэлэлэй бэшэгүүд, дипломууд, бусад шагналнуудые комиссида харуулха ёһотой. Мүн эрхимэй стипенди абадаг байха жэшээтэй.

Һурагшад бүхыдөө һайн һурадаг байхаһаа гадна баһал олимпиадануудта, мүрысөөнүүдтэ, эрдэмэй-дүршэлэй хуралдаануудта амжалтануудые туйлаһанаа гэршэлхэ болоно.

«Буряад хэлэнэй хүгжэлтэдэ хубита оруулһанай түлөө» гэһэн шэглэлээр буряад хэлэ сахин хүгжөөлгын, дэлгэрүүлгын, шудалхые идхалгын асуудалнуудые мэргэжэлтэ ба ниитэ үндэһөөр шиидхэдэг хүнүүд хабаадаха аргатай.

«Буряад хэлэндэ һургаха эрхим дүршэл» гэһэн шэглэл ямаршье наһанай хүн зониие буряад хэлэндэ һургаха ажал ябуулдаг эдэбхитэдтэ хабаатай.

«Буряад хэлэн дээрэ эрхим уран зохёол» гэһэн шэглэл буряадаар уран зохёол бэшэһэн хүнүүдтэ, номой хэблэлнүүдтэ, олондо мэдээсэлгын хэрэгсэлнүүдтэ, мүн зохёохы холбоонуудта зорюулагдана.

Шэглэл бүхэнөөр илагша ехэнхидээ 100 мянган түхэригэй шанда хүртэхэ. Зүгөөр эрхим аймаг 400 мянган түхэриг абаха. Харин эрхим хотодо гү, али хотын тойрогой хороодо 300 мянган түхэриг үгтэхэ. Хабаадахаяа һэдэгшэдтэ эндэһээ эшэ татан, бүхы эрилтэнүүдтэй, баримта бэшэгүүдтэй танилсахада болохо. Мэдүүлгэеэ сентябриин 30-һаа оройтуулангүй, 670001, Улаан-Үдэ хото, Ленинэй гудамжа, 54, № 214а танхим гэһэн хаягаар Романова Ринчима Санжиевнада эльгээхэ хэрэгтэй. Холбоо бариха, һурагшалха утаһан: 21-31-40.

Уласта буряад хэлэ сахин хүгжөөлгэ Буряадай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманай зохёон бэлдэһэн программын хэмжээндэ бэелүүлэгдэдэг гэжэ һануулая. Программа гүйсэдхэгшэдэй нэгэн хадаа «Үндэһэн хэлэнүүдые болон угсаата соёлой шэглэлтэй бусад зүйл шудалалгые дэмжэхэ талаар Улас түрын «Бэлиг» түб» гэһэн гүрэнэй бюджедэй эмхи зургаанай Буряад хэлэ хүгжөөхэ талаар Улас түрын түб болоно. Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманай байгуулһан тус түб буряад хэлэ дэлгэрүүлхын ба хэлэнэй эдэбхитэй оршон байгуулхын тула горитой ажал ябуулдаг юм. Түрүү шухала шэглэлнүүдынь гэхэдэ, буряад хэлэнэй зэргэ дээшэлүүлгэ, шудалха һонирхол түрүүлэлгэ, зааха шэнэ онол аргануудые зохёолго, наадамуудые, мүрысөөнүүдые, семинарнуудые үнгэргэлгэ болоно.

Анастасия Шадрина, Восток-Телеинформ.

Заметили опечатку? Выделите ошибку и нажмите Ctrl+Enter.

Поделиться
Поделиться
Отправить
Поделиться
Поделиться
Поделиться
Отправить
Поделиться

Комментарии к новости

В связи с ужесточением требований, связанных со сбором и хранением персональных данных, мы отказались от размещения комментариев на нашем сайте. Если вы желаете высказаться по тому или иному информационному поводу, предлагаем сделать репост публикации в любую сеть и оставить там свой комментарий на личной странице. Сбор персональных данных на этом сайте не осуществляется.

Другие подробности

15 июля 2025

«История мужества»: В Бурятии показали, как ветераны СВО с ранениями преодолевают себя и побеждают в спорте

Документальный фильм «Бурятия. История мужества» (6+) о ветеранах Специальной военной операции вышел в Бурятии. Фильм рассказывает, как герои СВО, несмотря на тяжелые ранения, продолжают жить и одерживать победы, но теперь уже на спортивной арене. Как ребята с инвалидностью пришли в спорт, что мотивирует и какая поддержка оказывается, в материале Восток-Телеинформ.

08 июля 2025

7 душевных фильмов, которые стоит посмотреть жителям Бурятии в День семьи, любви и верности

В России отмечают День семьи, любви и верности. Совместно с онлайн-кинотеатром KION экосистемы МТС собрали 7 теплых фильмов для просмотра с родными, чтобы вместе смеяться, переживать и вспоминать о самом важном.

01 июля 2025

Июньская сессия прошла в Народном Хурале Бурятии: подробности

12-я очередная сессия Народного Хурала Республики Бурятия VII созыва состоялась в Улан-Удэ. Рассмотрено 47 вопросов. Депутаты заслушали отчет главы республики Алексея Цыденова о результатах деятельности правительства Бурятии за 2024 год, приняли ряд законов в сфере государственного устройства, социальной и экономической сфер, среди которых законы в поддержку участников СВО и членов их семей,

24 июня 2025

В Бурятии со второго раза упразднили поселок Чевыркуй: подробности

В Народном Хурале Бурятии второй раз вернулись к вопросу об упразднении поселка Чевыркуй, который находится на территории Забайкальского национального парка. Упразднение пытались провести еще в феврале этого года, но тогда было решено отложить документ из-за судебных тяжб.

15 июня 2025

Почему упали доходы Бурятии в 2024 году, обсудили в Народном Хурале: подробности

Публичные слушания по исполнению республиканского бюджета за 2024 год прошли в Народном Хурале Бурятии. На слушаниях традиционно отметили, что год был непростым – эту фразу в разных вариациях повторили депутаты, члены правительства и выступавшие. Однако, это тоже отметили все, удалось добиться главного: исполнить все взятые на себя обязательства.

Лента новостей
15.07.2025

Новые случаи завоза кори из Монголии зарегистрированы в Бурятии

18:37

Режим ЧС из-за засухи ввели в Курумканском районе Бурятии

17:47

В Бурятии мужчина избил бывшую подругу до полусмерти

17:27

На ВСЖД выросли перевозки контейнеров

16:47

Певец из Бурятии стал заслуженным артистом Тывы

16:13

Житель Бурятии покоряет бойцовский мир

15:57

Первую гостиницу для животных открыли в Бурятии

15:47

В Бурятии за неделю появилось на свет более 100 малышей

15:14

Жители Бурятии, пострадавшие на производстве, получили автомобили

14:33

Сенатор от Бурятии рассказал о подготовке закона об охране Байкала ко второму чтению

14:33

В соцсетях выбрали имя для дальневсточного леопарда

14:17

Часть жителей Улан-Удэ скучает по работе в отпуске

14:14

«История мужества»: В Бурятии показали, как ветераны СВО с ранениями преодолевают себя и побеждают в спорте

13:43

В Бурятии завтра местами дожди и град, днем до +30

13:09

В Бурятии на два дня закроют железнодорожный переезд в п. Саратовка

12:26

«ТимлюйЦемент» участвует в федеральном проекте

11:33

Cемь мостов отремонтировали на севере Бурятии

11:25

Норка, кролик и шиншилла путешествовали по ВСЖД в 2025 году

10:53

На Байкале впервые пройдет музыкальный фестиваль под открытым небом

10:51

Трехлетний ребенок выпал из окна в Улан-Удэ

10:40

Дроппер из Архангельской области должен вернуть пенсионерке из Бурятии 360 тысяч рублей

10:30

В Улан-Удэ рассказали, сколько потратят на обновление электросетей

10:25

Бурятский комик и актер принял участие в новом шоу на ТНТ

10:19

Военные в Бурятии стреляли по беспилотникам

10:09

В Бурятии немного выросли зарплаты

09:47

В Бурятии за сутки поймали больше 20 нетрезвых водителей

09:39

Глава Бурятии назвал ситуацию с лесными пожарами стабильной

09:30

В Улан-Удэ горела крыша железнодорожного вокзала

09:23

Спецназовцы Бурятии поделились своим рецептом бухлера

09:16

Из Улан-Удэ осенью запустят авиарейсы на остров Хайнань

09:04

В Улан-Удэ планируют капитально отремонтировать почти 8 тысяч километров теплосетей

09:01

14.07.2025

Болельщики «Спартака» из Бурятии подарили МакSим книгу о Байкале

17:35

Рушан Сахбиев: Мы видим, что в ИРНИТУ наука не ради науки – она нацелена на практическое использование

17:19

Жители одной из улиц Улан-Удэ из-за затянувшегося ремонта остались без горячей воды

17:14

Почти 4 тысячи жителей Улан-Удэ пожаловались на частые отключения света

16:56

Певица МакSим посетила Иволгинский дацан

16:53

Рушан Сахбиев: Сделать нашу цифровую среду более безопасной, законной, надежной и победить киберпреступность можно только общими усилиями

16:32

В Бурятии фельдшер стал инвалидом, переболев коронавирусом

16:20

Два подростка в Улан-Удэ украли 15 дезодорантов

16:03

В Улан-Удэ проверяют отремонтированные по нацпроекту дороги

16:00

83% жителей Улан-Удэ готовы отказаться от пластиковой посуды

15:57

Госинспектор в Бурятии собрал целый грузовик мусора

15:55

Певец Dose из Казахстана о фестивале «Голос кочевников»: «Здесь чувствую что-то свое»

15:48

Участников ралли «Шёлковый путь» встречают в Бурятии

15:38

У наркомана в Бурятии отобрали водительские права

14:58

В Улан-Удэ закроют еще одну неэффективную котельную

14:49

У жительницы Бурятии отобрали автомобиль, на котором она любила ездить пьяной

14:48

6 из 10 жителей Улан-Удэ поддерживают выплату молодым родителям двух детей на погашение ипотеки

13:44

Ветераны СВО из Бурятии привезли 14 медалей «Кубка Защитников Отечества»

13:33

В Улан-Удэ предпринимателей и жителей частных домов просят скосить траву

12:42

Президент Паралимпийского комитета России приехал в Бурятию

12:30

Росгвардейцы на берегу Уды поймали закладчика наркотиков

11:42

В школе и детском саду Бурятии нашли много грубых санитарных нарушений

11:04

Улан-удэнская компания заплатила полумиллионный штраф за взятку

10:41

В Улан-Удэ водитель без прав врезался в две машины перед пешеходным переходом

10:23

В Улан-Удэ автоледи сбила мужчину на мопеде, который позже скончался в больнице

10:11

На «кольце» в 20а квартале Улан-Удэ предложили установить светофоры

10:03

Краткий зурхай на неделю с 14 по 20 июля от настоятеля Курумканского дацана Гандан Ше Дувлин

06:00

13.07.2025

Завтра в Улан-Удэ будет тепло и без осадков

21:19

Лидер «Крематория» о Голосе кочевников: «Люблю фестивали с традициями»

21:15



Подробности

Интервью

Интернет-конференции