Подробности

«Үндэһэн хэлэнэй үлзы хэшэг»: буряад хэлэ хүгжөөхэ талаар Толгойлогшын шангай мүрысөөндэ мэдүүлгэнүүдые абалга уласта дүүрэнтэжэ байна


Общество 25 сентября 2022 г., 20:27

Буряад хэлэ хүгжөөлгын эрхим дүршэл элирүүлэн дэмжэхэ үүргэтэй Буряадай Толгойлогшын жэл бүриин шангай мүрысөөндэ мэдүүлгэнүүдые абалга түгэсэжэ байна. Тус шан нёдондо тогтоогдоһон юм. Энэ жэлдэ жасань 3 дахин ехэ болоо, харин шэглэлнүүдэйнь тоо 2 дахин олошороо. Тодорхойгоор -Восток-Телеинформ гэһэн мэдээсэлэй агентствын толилолго соо.

2022 оной сентябриин 30-да уласта буряад хэлэ хүгжөөхэ талаар Буряадай Толгойлогшын «Үндэһэн хэлэнэй үлзы хэшэг» гэһэн жэл бүриин шангай мүрысөөндэмэдүүлгэнүүдые абалгатүгэсэхэ.

Хэмжээ ябуулга буряад хэлэ, соёл болон ёһо заншал сахидаг гэр бүлэнүүдэй, үйлэдбэриин эмхинүүдэй, эмхи зургаануудай ба эмхинүүдэй буряад хэлэ сахин хүгжөөлгын үйлэнүүдтэ нүлөөлдэг эрхим дүршэл элирүүлхэ болон урмашуулха зорилготой юм.

Мэдүүлгэнүүдые уласай Толгойлогшын ба Засагай газарай Захиргаанай Үндэһэ яһатануудай хоорондын харилсаануудай болон эрхэтэдэй үүсхэл хүгжөөлгын талаар хороон тушаан абадаг. Хороондо мэдээсэһээр, мүрысөөндэ хабаадажа үрдихэ саг үшөө байна. Тиин болбосоролой эмхи зургаануудһаа, гэр бүлэнүүдһээ, туһа хангамжын һалбариин эмхинүүдһээ мэдүүлгэнүүдые хүлеэһээр. Жэшээнь, энээнһээ урид тус мүрысөөндэ худалдаа наймаанай ба хооллуулгын, аяншалгын ба туһа хангамжын, шууданай ба интернет-холбооной, элүүрые хамгаалгын, ниигэмэй хамгаалгын, бэеын соёлой ба тамирай, пенсиин хангалтын, ниигэмэй ба уялгата эмнэлгын даадхалай эмхи зургаанууд, банкнууд, МФЦ хабаадаһан юм.

Тон шухалань гэхэдэ, шанда хүртэхэеэ һэдэгшэ буряад хэлэ ба соёл хүгжөөлгэдэ, дэлгэрүүлгэдэ горитой хубита оруулдаг байха, эдэбхитэй хэлэнэй оршон үргэдхэхэ хэрэгтэ амжалтатай байха ёһотой. Шан 20 шэглэлээр олгогдохо: «Буряад хэлэ хүгжөөлгэдэ хубита оруулһанай түлөө», «Эрхим оюутан», «Эрхим анги», «Эрхим багша» болон бусад. Гадна эрхим хотодо гү, али аймагта шангууд хараалагданхай.

- Нёдондо 10 шэглэлээр эрхимүүд элирүүлэгдээ һэн. Дүн хамта 42 мэдүүлгэ ороһон байна. Буряад хэлэ заалгын программануудые бэелүүлдэг, мүн буряад хэлэнэй оршондо оруулдаг хүүгэдэй сэсэрлигүүдһээ тон олон мэдүүлгэнүүдые абаабди. Хүдөө аймагуудһаа эгээл эдэбхитэйнь Захааминай аймаг байгаа. Тэндэһээ аяар 10 мэдүүлгэ эльгээгээ юм, - гэжэ хороондо онсолоо.

2021 ондо Буряад хэлэнэй үдэртэ тус шангай баталамжануудаар шагналгын баяр ёһололдо хабаадагшад, Буряадай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаман, мүн Арадай Хуралай һунгамалнууд энэ шангай тогтоогдоһые ехэ удха шанартай үйлэ хэрэг гэжэ тэмдэглээ. Арадай Хуралай Түрүүлэгшэ Владимир Павловай онсолһоор, гансал хуулинуудай хүсөөр түрэл хэлэ сахихын аргагүй. Буряад хэлэ шудалхаһаа гадна гэр бүлэдөө, үдэр бүриин ажабайдалда тэрэниие хэрэглэхэ хэрэгтэй. Толгойлогшын нэрэмжэтэ шан хадаа багшанарай, мүн түрэл хэлэеэ хамгаалхаяа оролдодог хүнүүдэй эрхим дүй дүршэлэлирүүлжэ, үүсхэһэн ажал хэрэгүүдыень урмашуулха үүргэтэй.

Тус мүрысөө түрүүшынхиеэ үнгэргэхэ үедэ тэрэниие хубилгаха дурадхалнууд абаһаар ороһон байна. Тиигэжэ мүнөө жэл шангай жаса 1 сая түхэригһөө 3 сая болотор дээшэлүүлэгдээ. Мүн уласай бүхы нютагай засагай байгууламжанууд хабаадаха боложо, мүрысөөнэй шэглэлэй тоо 10-һаа 20 болотор олошоруулагдаа.

Нёдондо эрхим һургуулинуудта ба хүүгэдэй сэсэрлигүүдтэ, дунда ба дээдэ шатын болбосоролой эмхи зургаануудта, эрхим гэр бүлэнүүдтэ, ниигэмэй ба туһа хангамжын һалбариин эмхинүүдтэ, мүн эрхим хото һууринуудта, сомонуудта ба аймагуудта шангууд барюулагдаа һэн.

Харин мүнөө жэл шэнэ шэглэлнүүд нэмэгдэжэ, эрхим багша, һурагша, оюутан, анги элирүүлэгдэхэ, соёлой, тамирай ба залуушуулай бодолгын эмхинүүд шагнагдаха. Тиихэдэ «Буряад хэлэнэй хүгжэлтэдэ хубита оруулһанай түлөө», «Буряад хэлэндэ һургаха эрхим дүршэл» ба «буряад хэлэн дээрэ эрхим уран зохёол» гэһэн тусхай шэглэлнүүд бии болоо.

«Эрхим багша» гэһэн шэглэлээр хабаадагшад буряад хэлэнэй, түрэлхи хэлэнэй ба түрэлхи уран зохёолой хэшээлнүүдээр һурагшадай үндэр туйлалтануудһаа уламжалан сэгнэгдэхэ. Гадна һуралсалай эдэл зүйлнүүдээр багшын үнгэргэһэн хэшээлһээ гадуур хэмжээ ябуулгануудай тоо хараада абтаха. Тиихэдэ һурагшадай ниигэмэй һайн дүй дүршэлтэй, эрхэтэнэй үзэл хараатай болохоор байдал тогтоолго баһа шухалада тоологдохо.

Эрхим анги элирүүлхын тула үнгэрһэн һуралсалай жэлэй дүнгүүдээр буряад хэлэнэй, түрэлхи хэлэнэй ба түрэлхи уран зохёолой хэшээлнүүдээр бүхы ангиин дунда зэргын балл; ниитын хэрэгтэ, элдэб хэмжээнэй мүрысөөнүүдтэ, сэдэбтэ аяншалгануудта ангиин эдэбхитэй хабаадалга сэгнэгдэхэ.

Оюутад буряад хэлээр мүрысөөнүүдтэ, олимпиадануудта шангай һууринуудые эзэлһыень гэршэлһэн хүндэлэлэй бэшэгүүд, дипломууд, бусад шагналнуудые комиссида харуулха ёһотой. Мүн эрхимэй стипенди абадаг байха жэшээтэй.

Һурагшад бүхыдөө һайн һурадаг байхаһаа гадна баһал олимпиадануудта, мүрысөөнүүдтэ, эрдэмэй-дүршэлэй хуралдаануудта амжалтануудые туйлаһанаа гэршэлхэ болоно.

«Буряад хэлэнэй хүгжэлтэдэ хубита оруулһанай түлөө» гэһэн шэглэлээр буряад хэлэ сахин хүгжөөлгын, дэлгэрүүлгын, шудалхые идхалгын асуудалнуудые мэргэжэлтэ ба ниитэ үндэһөөр шиидхэдэг хүнүүд хабаадаха аргатай.

«Буряад хэлэндэ һургаха эрхим дүршэл» гэһэн шэглэл ямаршье наһанай хүн зониие буряад хэлэндэ һургаха ажал ябуулдаг эдэбхитэдтэ хабаатай.

«Буряад хэлэн дээрэ эрхим уран зохёол» гэһэн шэглэл буряадаар уран зохёол бэшэһэн хүнүүдтэ, номой хэблэлнүүдтэ, олондо мэдээсэлгын хэрэгсэлнүүдтэ, мүн зохёохы холбоонуудта зорюулагдана.

Шэглэл бүхэнөөр илагша ехэнхидээ 100 мянган түхэригэй шанда хүртэхэ. Зүгөөр эрхим аймаг 400 мянган түхэриг абаха. Харин эрхим хотодо гү, али хотын тойрогой хороодо 300 мянган түхэриг үгтэхэ. Хабаадахаяа һэдэгшэдтэ эндэһээ эшэ татан, бүхы эрилтэнүүдтэй, баримта бэшэгүүдтэй танилсахада болохо. Мэдүүлгэеэ сентябриин 30-һаа оройтуулангүй, 670001, Улаан-Үдэ хото, Ленинэй гудамжа, 54, № 214а танхим гэһэн хаягаар Романова Ринчима Санжиевнада эльгээхэ хэрэгтэй. Холбоо бариха, һурагшалха утаһан: 21-31-40.

Уласта буряад хэлэ сахин хүгжөөлгэ Буряадай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманай зохёон бэлдэһэн программын хэмжээндэ бэелүүлэгдэдэг гэжэ һануулая. Программа гүйсэдхэгшэдэй нэгэн хадаа «Үндэһэн хэлэнүүдые болон угсаата соёлой шэглэлтэй бусад зүйл шудалалгые дэмжэхэ талаар Улас түрын «Бэлиг» түб» гэһэн гүрэнэй бюджедэй эмхи зургаанай Буряад хэлэ хүгжөөхэ талаар Улас түрын түб болоно. Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманай байгуулһан тус түб буряад хэлэ дэлгэрүүлхын ба хэлэнэй эдэбхитэй оршон байгуулхын тула горитой ажал ябуулдаг юм. Түрүү шухала шэглэлнүүдынь гэхэдэ, буряад хэлэнэй зэргэ дээшэлүүлгэ, шудалха һонирхол түрүүлэлгэ, зааха шэнэ онол аргануудые зохёолго, наадамуудые, мүрысөөнүүдые, семинарнуудые үнгэргэлгэ болоно.

Анастасия Шадрина, Восток-Телеинформ.

Заметили опечатку? Выделите ошибку и нажмите Ctrl+Enter.

Поделиться
Поделиться
Отправить
Поделиться
Поделиться
Поделиться
Отправить
Поделиться

Комментарии к новости

В связи с ужесточением требований, связанных со сбором и хранением персональных данных, мы отказались от размещения комментариев на нашем сайте. Если вы желаете высказаться по тому или иному информационному поводу, предлагаем сделать репост публикации в любую сеть и оставить там свой комментарий на личной странице. Сбор персональных данных на этом сайте не осуществляется.

Другие подробности

25 марта 2024

«Цель достигнута»: как прошла бизнес-миссия предпринимателей Бурятии в Китай

Бизнес-миссию для предпринимателей Бурятии в Китай провел Центр экспорта Бурятии. В состав делегации вошли 10 компаний – из области туризма, производства продуктов питания, сувенирной продукции и так далее. Мероприятие получило поддержку от правительства Бурятии, посольства РФ и других организаций.

15 марта 2024

Как проходят трехдневные выборы в Бурятии: главное

В Бурятии начались трёхдневные выборы президента России. Всего сегодня открыли свои двери 832 избирательных участка, 311 участков охвачены системами видеонаблюдения с трансляцией.

06 марта 2024

Какой будет новая инфекционная больница Бурятии

Проект строительства новой инфекционной больницы в Улан-Удэ в феврале отправили на экспертизу. Существующее здание было построено в 40-е годы прошлого века, так что износ на сегодня очень приличный. Лечить в нем инфекционные заболевания все сложнее. Решение о строительстве нового здания было принято благодаря решению президента России Владимира Путина. Подробности в материале Восток-Телеинформ.

02 марта 2024

В Народном Хурале прошла первая в этом году сессия

Первое в этом году парламентское заседание прошло в Народном Хурале Бурятии 27 февраля. Депутаты рассмотрели 30 вопросов, 20 из которых – это проекты законов, в том числе, такие, что отразятся на жизни населения всей республики.

26 февраля 2024

Как в Бурятии работают современные центры ранней диагностики онкологии и борьбы с ней

Бурятия в последние годы сделала большие шаги по улучшению качества жизни и укрепления здоровья населения. Одно из направлений – уменьшение количества онкобольных. В республике появились современные центры по выявлению на ранней стадии онкологии и борьбе с этой болезнью. Один из них – современный онкодиспансер, который в Бурятии достроили благодаря личному поручению президента России Владимира Путина.

Лента новостей
28.03.2024

Бурятия выделит еще 4 миллиона на ремонт школы после обстрела в ДНР

17:38

В Бурятии закрыли еще одну ледовую переправу

17:32

Спорт-опрос ВТБ: дальневосточники выбирают регулярные силовые тренировки и фитнес

16:54

В селе Бурятии неизвестные сломали общественный туалет

16:52

Аналитика МТС: 28% сотрудников сливают рабочие логины и пароли в фишинговых рассылках

16:43

Житель Бурятии отправится в колонию за кражу сумки из подъезда

16:35

Жительница Бурятии едва не убила сожителя, его спасли очевидцы

16:23

В Улан-Удэ проверяют работу пожарных гидрантов

16:17

Путин присвоил 75-й бригаде из Улан-Удэ почетное наименование «гвардейская»

15:58

Сессия Народного Хурала: В бюджете Бурятии предусмотрели дополнительные деньги на переселение из аварийного жилья

15:32

Вспышка ротавирусной инфекции произошла в детском саду Бурятии

15:28

В Бурятии девушка обокрала приютившую ее пенсионерку

14:37

В Улан-Удэ чемпион мира показал мастер-класс каратистам

14:33

В Бурятии подросток попросил у мужчины телефон для звонка и перевел себе его деньги

13:57

Почти 5 тысяч семей Бурятии потратили маткапитал на улучшение жилищных условий

13:54

Актер из Улан-Удэ сыграл в новом комедийном сериале ТНТ

13:16

В Улан-Удэ изменится расписание на маршруте №2

13:06

В Бурятии многодетная мать из-за ревности до смерти избила подругу

12:53

Народный Хурал Бурятии установил порядок создания участковых комиссий в удаленных воинских частях

12:52

Более полумиллиона клиентов «Открытия» перевели свои сбережения в ВТБ

12:49

Народный Хурал Бурятии принял законопроект об отмене прямых выборов мэра

12:43

В мэрии Улан-Удэ отметили, что установка памятника не скажется на помощи военным – ее оказывают постоянно и продолжат это делать

11:57

Река Селенга подступает к домам в поселке Сотниково в Улан-Удэ

11:31

В Улан-Удэ инвалид первой группы добился перерасчета за теплоэнергию

11:14

Житель Бурятии лишился «Жигулей» из-за пьяной езды

11:08

Сессия в Народном Хурале Бурятии началась с минуты молчания

11:07

Жителя Бурятии приговорили к 3 годам исправительной колонии за хранение наркотиков

11:05

Внеочередная сессия проходит в Народном Хурале Бурятии

11:01

ВТБ внедряет ИТ-инструмент для бесшовной миграции клиентов из банка «Открытие»

10:50

В колонии № 2 сегодня день открытых дверей

09:41

В Бурятии работнику лесхоза выдали зарплату после вмешательства прокуратуры

09:23

С улиц Улан-Удэ вывозят рассыпанный за зиму песок

09:13

В Закаменском районе запустили временный мост

08:57

Кяхтинский район Бурятии готов к пожароопасному сезону

08:49

Помощь из Бурятии в Монголию подоспела в самый критический момент

08:46

Краткий зурхай на сегодня от настоятеля Курумканского дацана Гандан Ше Дувлин

06:00

27.03.2024

В Бурятии поезд насмерть сбил женщину

21:42

В Улан-Удэ реализуют 15 социальных проектов молодежи

20:04

В Бурятии выросло производство мебели, одежды, продуктов и компьютеров

19:07

В Бурятии маркирована половина сельхозживотных

18:30

В Улан-Удэ студент украл из чужих машин магнитолу, электрошокер и фонарь

18:00

Буйного улан-удэнца арестовали на 5 суток за неповиновение полицейским

17:39

В Улан-Удэ приступили к реализации мастер-плана

17:32

В Бурятии пожарный-парашютист едва не погиб из-за сильного ветра

17:02

Погода завтра снова не порадует жителей Бурятии

16:33

Пожарные Бурятии спасли из горящего гаража автомобиль и трактор

16:19

В Улан-Удэ двух подростков обнаружили ночью в компьютерном клубе

15:50

Два ВУЗа из Бурятии представили проекты по развитию экономики республики

15:48

Группа ВТБ заработала 61,3 млрд рублей за первые два месяца 2024 года

15:34

В Бурятии пожарные отрабатывают прыжки с парашютом

15:23

Бойцы СВО из Якутии научились лепить буузы

15:10

В пригороде Улан-Удэ разбился парашютист

14:59

В Бурятии фермер купил за 700 тысяч рублей быков, но животных не получил

14:26

В Улан-Удэ военнослужащий заплатит штраф в 100 тысяч за кражу телефона

14:22

В семи районах Бурятии борются с заболеваниями скота

14:09

В Улан-Удэ завтра пройдет рейд по собакам

14:02

В Улан-Удэ приступили к благоустройству парка «Мемориал Победы»

13:57

Сильный ветер оставил без света жителей Бурятии

13:45

Большинство мужчин в Улан-Удэ не готовы уйти в декретный отпуск

13:32

В Бурятии рассказали, как пройдет «Байкальская рыбалка»

13:24



пїЅпїЅпїЅпїЅпїЅпїЅпїЅ Orphus