Восток-Телеинформ МА буряад хэлэнэй түүхэ болон мүнөөнэй байдалда, мүн баһа тэрэниие шудалалгада зорюулһан мэдээсэлэй материалнуудые бэлдэжэл байна. Материалнууд бэшэгдэхэдээ, хэлэ үзэхэ талаар сахим нөөсэнүүд болохо «Буряад монгол номой hан», «Бэлиг» хэблэл, Амар МэндэНКО, «Языки России» түсэлэй, болон бусад ашаглагдана.
Буряад һунгамал хэлэнэй аабаахаород хэлэнэй графикын үндэһэн дээрэ байгуулагдаһан ба 36 үзэгһөө бүридэнэ. Аабаахын бүхы үзэгүүд өөрын гэһэн нэрэтэй ба тэрэл абяа үгүүлдэг, тэрэнь ород хэлэнтэй адли гэхэ гү, али тэрэл буряад ба ород хэлэнүүдтэ байһан абяанууд адли үзэгүүдээр тэмдэглэгдэдэг. Буряад хэлэнэй онсо абяануудые тэмдэглэхын тула аабаахада нэмэлтэ гурбан үзэг оруулагдаһан:ү, өө, һ, тэдэнь ород аабахаада адли бэшэ.
Аабаахын 36 үзэгэй 12-ниинь аялганууд: а, о, у, я, е, ё, э, өө, ү, и, ы, ю; йотированна аялган- й; 21 хашалган үзэгүүд: б, в, г, д, ж, к, л, м, н, п, р, с, т, ф, х, һ, ц, ч, ш, щ; харин ь, ъ хоёр үзэгүүд абяагүй, ород хэлэндэл адли үүргэ дүүргэдэг.В, к, ф, ц, ч, ш, щ, ъ (хатуу тэмдэг) үзэгүүд ород хэлэнһээ абтаһан үгэнүүдтэ хэрэглэгдэдэг, жэшээнь: вагон, валенки, варени, кадр, канал, капитал, касса, кино, фабрика, фермэ, футбол цирк, цемент, час, чемодан, щётко, съезд гэхэ мэтэ, гэхэтэй хамта, ц ба ч үзэгүүд буряад нэрэ үгэнүүдтэ түбэд гаралтай үгэнүүдтэ дайралдадаг, жэшээнь: Цэдэн, Чимит гэхэ мэтэ.
Нүгөө бэшэ хашалган үзэгүүд абяа тэмдэглэдэг үндэһэн буряад үгэнүүдтэ, мүн баһа ород хэлэнһээ абтаһан үгэнүүдтэ байдаг. Ород хэлэнһээ абтаһан, хубисхалай урда ороһон үгэнүүдтһээ бэшэндэ, жэшээнь: һолоом (солома); орооһон (рожь); пеэшэн (печь); пулаад (платок) гэхэ мэтэ ород хэлэнэй дүримэй ёһоор бэшэгдэдэг ба ород хэлэнэй үгүүлбэреэр үгүүлэгдэдэг, жэшээнь: трактор, колхоз, помидор, тракторист, сакманщик болон бусад.
«2021-2030 онуудта буряад хэлэ хамгаалга ба хүгжөөлгэ» гэһэн хүтэлбэриин хүреэндэ Буряад Уласта буряад хэлэ дэмжэхэ талаар ажал ябуулагдана гэжэ хэлэхэ хэрэгтэй. Тус хүтэлбэриие Буряад Уласай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаман бэлдэжэ, 2020 оной декабрь соо баталһан байгаа. Буряад Уласай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманай Буряад хэлэ хүгжөөхэ уласай түб болбол хүтэлбэри бэелүүлэгшэдэй нэгэн болодог юм.
