Буряад Уласай Арадай Хуралай нютаг можонууд хоорондын харилсаанай, үндэһэтэнэй асуудалнуудай, залуушуулай политикын, ниитын болон шажанай нэгэдэлнүүдэй талаар хорооной нүүдэл зүблөөн июлиин 28-30 болотор Захааминай аймагта үнгэрбэ. Буряад хэлэнэй хүгжэлтын асуудалнуудай талаар дүхэриг шэрээ эмхидхэгдэжэ, Арадай һунгамалнууд хабаадаһан байна. Һургуулинуудта түрэл хэлэ зааха арга тухай Захааминай аймагай багшанар хөөрэжэ үгэбэ. Буряад хэлэеэ, еһо заншалаа, соел түүхэеэ нангинаар сахижа ябаха, ямар ажал хээ һаа, ажал урагшатайгаар бүтэхэб гэжэ олон һанамжанууд хэлэгдээ.
-Мүнөө үе сагай эрилтэдэ тааруугаар буряад хэлэнэй хэшээлнүүд үнгэрхэ еһотой. Нэн түрүүн үхибүүдтэеэ буряад хэлээрээ хөөрэлдэхэ хэрэгтэй. Хүүгэдэй сэсэрлигһээ эхилжэ, гүнзэгыгөөр ажал ябуулха шухала. Элдэб һонин аргануудые хэрэглэжэ, буряад хэлэн дээрэ ролигуудые зохеон байгуулбал, үхибүүдтэ ехэ һонин байха,- гэжэ Арадай Хуралай һунгамал Леонтий Красовский хэлэнэ.
Нэн түрүүн багшанарые бэлдэхэ, 1-дэхиһээ 4-дэхи анги хүрэтэр хэшээлнүүд буряад хэлэн дээрэ ябуулагдаха тухай хорооной түрүүлэгшэ Аркадий Цыбиков тэмдэглэбэ.
Арадай Хуралай һунгамалнууд түхэреэн шэрээдэ хабаадаһанай удаа, Захааминай аймагай ниигэмэй, соелой, тамирай байшангуудые ябажа хараа. Нэн түрүүн Дүтэлүүр нютаг хүрэжэ, тэндэхи ажаһуугшадтай уулзаһан байна. Үшөө 1971 ондо баригдаһан соелой байшан хуушаржа, мүнөө үедэ аюулай гээд тоологдодог болоо. Шэнэ клуб бариха хэрэгтэй гээд тэндэ хүдэлдэг багша Татьяна Шагдурова һунгамалнуудта хандаба:
- Манай нютаг бэлигтэй, бэрхэ зоноороо ехэ мэдээжэ юм. Хүүгэдэй жэшээтэ ансамбль, арадай театр хүдэлдэг. Уласхоорондын, бүхэроссиин мүрысөөн болон фестивальнуудта үхибүүднай эдэбхитэйгээр хабаадажа, ходо түрүүшын һууринуудые эзэлдэг байна. Үшөө тиихэдэ зэр зэмсэгүүднай хуушараа. Энэ талаар туһаламжа хэрэгтэй. Мүнөө үедэ соелой байшамнай хаагданхай. Бидэндэ шэнэ клуб хэрэгтэй болоод байна.
«Больничный городок» гээд нэрэтэй ТОС Закаменск хото дээрэ ажал ябуулдаг юм. Мүнөөдэрэй талаар Захааминай аймагта 158 ТОС бии гээд тоологдоно. Аймагайнгаа хүгжэлтэдэ эдэ зон оролдожо, өөһэдынгөө эдэбхи үүсхэл гаргажа, ехэ ажал ябуулдаг байна. Пандемиин үедэ маскануудые оёжо, хүн зондо миинтээр тарааһан юм.
- Хүдөө нютагуудта ТОС-ууд хүдэлхэдөө, элдэб дурадхалнуудые оруулжа, тэдэнээ бэелүүлхые оролдоно. Зоной ажабайдал һайжаруулха хэрэгтэ энэ ехэ нүлөөтэй. Арад зон тойрог тойрогоороо хубаараад, хэрэгтэй хэмжээ ябуулгануудые үнгэргэнэ. Энэ ехэ һайшаалтай, - гэжэ Арадай һунгамал Намсарай Намсараев тэмдэглэнэ.
Аймагай номой сан болон соёлой ордониие заһабарилга хэгдэжэ байһаниие һунгамалнууд ошожо хараба. «Хүдөө нютагуудые хүгжөөлгэ» гэһэн гүрэнэй программаар 17,36 сая түхэригтэ аймагай номой сангай байшаниие заһабарилга хэгдэнэ. Соелой байшанай заһабарилгада 54 сая түхэриг үгтэһэн байна. Үндэһэтэнэй «Соел» гэһэн программаар 5,7 сая түхэригтэ ДК соо виртуальна танхимай оньһон түхеэрэлгэ недондо жэл асарагдаһан юм.
Нэмэлтэ һуралсалай түб болон хүүгэдэй урлалай һургуулиин ажабайдалтай танилсахаяа, Арадай һунгамалнууд ошоһон байна. Нёдондо жэл тэндэ ехэ заһабарилга хэгдэжэ, шэнэ техникэ, мебель абтаһан юм. Мүнөө үедэ 600 үхибүүд тэндэ һурана.
- 60 жэл соо хүдэлжэ байһан манай һургуули шэнэ байшантай боложо, һаруул, уужам таһалганууд соо хэшээлнүүднай үнгэрдэг болоо. Олон шэглэл бии, ами аминдаа хэшээлнүүд үнгэргэгдэжэ эхилээ. 7 шэглээр ажал ябуулнабди. Хатарай, уран зураашанай, дуунай таһагуудта үхибүүд олоор ябадаг байна. Мүн тиихэдэ фортепиано, ород арадай зэмсэгүүд дээрэ-балалайка, баян, буряад арадай зэмсэгүүд- шаанза, морин хуур, ятага дээрэ үхибүүд һурана,- гэжэ хүүгэдэй урлалай һургуулиин захирал Валентина Будаева хөөрэнэ.
Хорооной түрүүлэгшэ Аркадий Цыбиковай тэмдэглэһээр, энэ байшан бүхы эрилтэнүүдтэ таарана. Үхибүүд олон юумэндэ һурана, хүүгэдэй бэлиг, ухаан бодол хүгжөөхэ хэрэгтэ ехэл нүлөөтэй. Арадай Хуралай һунгамалнууд бэлигтэй, бэрхэ үхибүүдые саг үргэлжэ дэмжэжэ байдаг гээшэ.
Июлиин 30-да Санагын «Даша Пунцоглин» дасан хүрэжэ, Арьяа Баала бурханай дүрын бодхоогдоһон газарта аяншалгын проектын хүгжэлтын талаар зүблөөн үнгэржэ, хэдэн шухала шиидхэбэринүүд абтаһан байна.
